روش های کنترل سیلاب

سیلاب از جمله بلایای طبیعی می باشد که در صورتی که مدیریت درستی در کنترل آن صورت نگیرد زیان های بسیاری به بار می آورد. زیان های سیلاب علاوه بر آسیب به محیط زیست شامل زیان های مالی و جانی برای انسان ها نیز می باشد. عوامل بسیار زیادی باعث وقوع سیلاب می شود که در این میان انسان ها و افزایش رشد جمعیت بی تاثیر نمی باشد.  دست بردن انسان ها در طبیعت و ایجاد تغییر در مسیر رودخانه ها و … قطع بی رویه درختان و تبدیل مراتع به زمین های کشاورزی و … موجب افزایش وقوع سیلاب در دهه های اخیر شده و در نتیجه خسارات بسیار زیادی به بار آورده است.

سیلاب چگونه به وجود می آید ؟

وقوع سیلاب به عوامل زیادی بستگی دارد که از جمله ی مهمترین آن افزایش ارتفاع آب رودخانه و بیرون زدن آب از آن و اشغال بخشی از دشت های حاشیه رودخانه می باشد که موجب غرقاب شدن منطقه  و ایجاد خسارات می شود.بعد از بارش باران یا برف مقداری از آب جذب خاک و گیاهان می شود و مقداری تبخیر می شود و مابقی به صورت روان آب بر روی زمین و در رودخانه ها و … به حرکت در می آیند، اما اگر رودخانه کشش مقدار رواناب را نداشته باشد و روش های  کنترل سیلاب به درستی به کار گرفته نشوند، موجب سرازیر شدن آن در دشت ها و مناطق اطراف و ایجاد خسارات گاها جبران ناپذیر می شوند.

روش های کنترل سیلاب

روش های مختلفی برای کنترل سیلاب ها وجود دارد که تا حدود زیادی در کاهش میزان صدمات و خسارات موثر می باشند. احیاء جنگل ها، ایجاد سد ها، احداث سیل بند ها، مخازن و کانال های سیلاب از جمله ی برخی از این راه کار ها می باشد.به طور کلی روش های کنترل سیلاب شامل دو دسته روش های سازه ای ( سخت ) و روش های غیر سازه ای ( نرم ) می باشد.

روش سازه ای کنترل سیلاب

روش سازه ای کنترل سیلاب از معمول ترین روش های کنترل سیلاب می باشند که کشور ها سرمایه گذاری های زیادی بر روی آن انجام می دهند. این روش قبل از وقوع سیلاب و به منظور پیش گیری از عواقب آن به کار برده می شود.

سد های مخزنی :

این سدها که علاوه بر کنترل سیلاب به عنوان سد های ذخیره سازی و تفریحی نیز به کار برده می شوند و نقش موثری در کاهش پیک سیلاب دارند . در این روش هر چه قدر که سطح حوزه بزرگتر باشد نیاز به احداث سد های با سطح بزرگتر می باشد.

گوره ها :

از رایج ترین و قدیمی ترین روش سازه ای کنترل سیلاب می باشند که موجب محدود کرد سیلاب می شوند . گوره ها از خاک های با بافت متوسط تولید می شوند که در محدوده دشت سیلابی یا رودخانه ها به کار برده می شوند و با تنگ تر کردن محدوده گسترش سیل از گسترش سیل جلو گیری می نمایند.

سیل بند ها :

معمولا دیوار های غیر خاکی می باشند که انواع مختلفی دارند و موجب محدود کردن سیلاب و کاهش پیک آن می شوند . گابیون سنگی نمونه ای از سیل بند ها می باشند که توری های سیمی پر شده از سنگریزه می باشند و به دلیل انعطاف پذیری بالا و قابلیت استفاده در مناطق صعب العبور کاربرد بسیار زیادی دارند.

مخازن یا سد های تاخیری :

این مخازن به منظور کاهش پیک سیلاب و افزایش زمان اوج سیلاب در سر شاخه های رودخانه ها به کار برده می شوند که میزان رها سازی در این روش باید زیاد باشد.

اصلاح و بهسازی مسیر :

از روش های بسیار موثر در کنترل و یا مهار و مدیریت سیلاب ها می باشد که موجب افزایش سرعت جریان و گذر دهی رودخانه ها و حفاظت از کناره ها و بستر آن ها می شود.

انحراف سیلاب :

از جمله عملیات سازه ای که با انحراف بخشی از رودخانه ها موجب کاهش میزان سیلاب در یک بازه می شود.

سدهای آشغال گیر :

احداث سد های آشغال گیر نقش بسیار زیادی در کنترل سیلاب دارد . بسته شدن دهانه پل ها توسط آشغال هایی که به وسیله ی سیل حمل می شوند موجب بسته شدن دهانه پل ها و در نتیجه طغیان آن به بیرون از مسیر اصلی و ایجاد خسارات می شود . این سد ها با احداث در بالادست پل ها موجب کاهش تشدید سیل می شوند و مانع از شکسه شدن پل ها می شوند اما میزان سیل را کاهش نمی دهند.

روش غیر سازه ای کنترل سیلاب

روش غیر سازه ای کنترل سیلاب به روشی گفته می شود که در آن هیچ نوع سازه های فیزیکی برای کاهش خطرات ناشی از سیلاب احداث نمی شود . هدف از این روش فراگیری زندگی با سیلاب به جای مقاومت در برابر آن می باشد . استفاده از روش های سازه ای و غیر سازه ای در کنار هم تا میزان زیادی در کاهش خسارات و پیامد های ناشی از سیلاب موثر می باشد . برخی از راه کارهای غیر سازه ای شامل موارد زیر می باشد :

• پهنه بندی
• سیستم مهار سیلاب
• پیش بینی وقوع سیلاب
• هشدار برای وقوع سیلاب : آگاه سازی مردم از امکان وقوع سیلاب
• تخلیه : تخلیه سیلاب از سطح خیابان ها و معابر و … بعد از وقوع سیلاب
• امداد و ترمیم بعد از سیلاب : اصلاح و بازسازی مناطق آسیب دیده بعد از وقوع سیلاب
• بیمه سیلاب : این روش سیاستی از طرف دولت به منظور کاهش خسارت می باشد و هدف از آن تقسیم ریسک ها و خسارات در بین تعداد بیشتری از مردم در یک مدت زمان می باشد .
• ظرفیت سازی : منظور از ظرفیت سازی بهبود آگاهی ، درک و آمادگی مقابله با سیلاب ، بالا بردن روش های مشارکتی می باشد .

مناسب ترین روش های کنترل سیلاب

 مطالعات زیادی در زمینه ی بهترین راهکار ها برای کنترل سیلاب انجام گرفته و نتیجه گیری های بدست آمده نشان دهنده ی این بوده که ترکیب روش سازه ای کنترل سیلاب با روش های غیر سازه ای ، نتیجه بهتری از کنترل سیلاب ارائه می دهند و از لحاظ اقتصادی نیز با صرفه تر می باشد.

جهت مشاوره در ارتباط با انوع سیل بند با مادر ارتباط باشید